Krajowy rejestr urzędowy podziału terytorialnego kraju inaczej nazywany jest rejestrem terytorialnym albo systemem TERYT. Wskazuje on oznaczenia kodowe dotyczące nieruchomości, ich położenia, a w zasadzie podziału terytorialnego, stosowane w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej.
Czym jest TERYT
TERYT to skrócona nazwa Krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju. Jest to system informatyczny, stanowiący jawny rejestr publiczny. Zawiera on dane o nieruchomościach, które pozwalają mu na stworzenie jednolitego dla całego kraju systemu kodowego oznaczeń podziału terytorialnego. TERYT wchodzi w skład Zintegrowanego Systemu Informacji o Nieruchomościach.
Podstawa prawna funkcjonowania systemu TERYT
Krajowy rejestr urzędowy podziału terytorialnego kraju funkcjonuje w oparciu o następujące regulacje:
- ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (art. 47 – 49a ustawy);
- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego.
Rozporządzenie wykonawcze w sprawie TERYT
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego określa szczegółowe zasady prowadzenia, stosowania i udostępniania rejestru terytorialnego.
Obowiązki organów w związku z funkcjonowaniem TERYT
Liczba organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, które współpracują nad tworzeniem, aktualizowaniem i poprawnym funkcjonowaniem systemu TERYT jest imponująca. Wszelkie zadania tych organów i jednostek zostały wskazane w .Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego.
Krajowy rejestr urzędowy podziału terytorialnego kraju prowadzi Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Do zadań Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego należy:
- przygotowywanie zasad metodologicznych i organizacyjnych prowadzenia rejestru terytorialnego,
- opracowywanie zasad budowy identyfikatorów stanowiących standard identyfikacji terytorialnej,
- prowadzenie i aktualizacja systemu identyfikatorów i nazw jednostek podziału terytorialnego oraz wydawanie wykazu identyfikatorów jednostek podziału terytorialnego,
- prowadzenie i aktualizacja systemu identyfikatorów i nazw miejscowości, w tym nadawanie identyfikatorów miejscowościom,
- analizowanie załączników do protokołów zdawczo-odbiorczych - zestawienie danych dotyczących obszarów przekazywanych w związku z dokonaną zmianą w podziale terytorialnym,
- współdziałanie z Komisją Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych działającą przy ministrze właściwym do spraw administracji publicznej,
- nadzór merytoryczny i kontrola prac aktualizacyjnych wykonywanych w urzędach statystycznych,
- współpraca z naczelnymi i centralnymi organami administracji publicznej prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej w zakresie aktualizacji i stosowania rejestru terytorialnego,
- udostępnianie danych objętych rejestrem terytorialnym obejmujących zbiory o zasięgu ponadwojewódzkim.
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ściśle współpracuje z różnego rodzaju jednostkami i organami, przede wszystkim z samym urzędem statystycznym. Do zadań urzędów statystycznych należy:
- prowadzenie i aktualizacja systemów: rejonów statystycznych i obwodów spisowych oraz identyfikacji adresowej ulic, nieruchomości, budynków i mieszkań, a w szczególności:
- kompletowanie, symbolizacja i tworzenie zbiorów danych dotyczących przyrostów i ubytków mieszkaniowych oraz aktualizacja systemów,
- aktualizacja bazy danych systemu identyfikacji adresowej ulic, nieruchomości, budynków i mieszkań, obejmująca zmiany w podziale kraju na rejony statystyczne i obwody spisowe oraz inne zmiany wynikające z wprowadzonych zmian w podziale terytorialnym, w podziale na obręby, zmian w nazewnictwie miejscowości i ulic oraz zmian w numeracji porządkowej budynków i mieszkań,
- aktualizacja map i szkiców sytuacyjnych,
- analiza zmian w nazewnictwie ulic i placów oraz sporządzanie zbiorów korekt do aktualizacji centralnego katalogu ulic,
- sporządzanie, wspólnie z gminami, załączników do protokołów zdawczo-odbiorczych - zestawień danych dotyczących obszarów przekazywanych w związku z dokonaną zmianą w podziale terytorialnym,
- udostępnianie danych objętych rejestrem terytorialnym na obszarze województwa.
Minister właściwy do spraw administracji publicznej współdziała z Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego w prowadzeniu i aktualizacji rejestru terytorialnego, a w szczególności:
- zapewnia przekazywanie Prezesowi Głównego Urzędu Statystycznego informacji o ustaleniu bądź zmianie nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych,
- udostępnia informacje o liczbie ludności z systemu ewidencji ludności PESEL w układzie mieszkań dla jednostek podziału terytorialnego.
Z kolei gminy na potrzeby rejestru terytorialnego przekazują urzędom statystycznym:
- sporządzone, z udziałem urzędu statystycznego, załączniki do protokołu zdawczo-odbiorczego - zestawienie danych dotyczących obszarów przekazywanych w związku z dokonaną zmianą w podziale terytorialnym, o którym mowa w § 5 ust. 4 - w ciągu 7 dni od dnia wejścia w życie zmiany w podziale terytorialnym,
- informacje o nadaniu i zmianie nazw ulic - w ciągu 7 dni od dnia podjęcia uchwały,
- informacje o zmianach numeracji porządkowej nieruchomości i budynków - raz w miesiącu,
- kopie planów ogólnych i szczegółowych nowych osiedli oraz kopie map zawierających nazwy ulic i placów oraz numerację porządkową nieruchomości i budynków - w ciągu 7 dni po opracowaniu lub wniesieniu zmian.
Gminy uzgadniają z urzędem statystycznym poprawność wprowadzonych do rejestru terytorialnego informacji, w przypadku gdy zwróci się o to urząd statystyczny.
- organy administracji geodezyjnej i kartograficznej w powiecie na potrzeby rejestru terytorialnego przekazują urzędom statystycznym:
- sporządzone na podstawie prowadzonej ewidencji gruntów i budynków elektroniczne wykazy oddanych do użytku w każdym kwartale budynków i mieszkań oraz ich ubytków - w terminie 14 dni po każdym kwartale;
- kopie aktualnych map zawierających granice jednostek podziału terytorialnego, granice i oznaczenie obrębów, o których mowa w przepisach o ewidencji gruntów i budynków, przebieg ulic z nazwami oraz usytuowanie budynków z ich numeracją porządkową,
- powiatowe bazy danych wchodzących w skład krajowego systemu informacji o terenie w zakresie objętym systemami rejestru terytorialnego.
W powiatach, w których ewidencja gruntów i budynków nie zawiera odpowiednich danych lub nie została zmodernizowana, powiatowi inspektorzy nadzoru budowlanego przekazują urzędom statystycznym elektroniczne wykazy sporządzone na podstawie prowadzonej ewidencji rozpoczynanych i oddawanych do użytku obiektów budowlanych oraz ewidencji decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę i zgłoszeń rozbiórki obiektu budowlanego.
Główny Geodeta Kraju udostępnia Prezesowi Głównego Urzędu Statystycznego dane objęte prowadzonym państwowym rejestrem granic Rzeczypospolitej Polskiej oraz granic administracyjnych województw.
Z kolei marszałek województwa udostępnia urzędowi statystycznemu dane z baz danych wchodzących w skład krajowego systemu informacji o terenie w zakresie objętym systemami rejestru terytorialnego.
Jakie systemy obejmuje TERYT
Rejestr terytorialny obejmuje systemy:
- identyfikatorów i nazw jednostek podziału terytorialnego;
- identyfikatorów i nazw miejscowości
- rejonów statystycznych i obwodów spisowych;
- identyfikacji adresowej ulic, nieruchomości, budynków i mieszkań.
Przestrzennej identyfikacji informacji zawartych w tych systemach dokonuje się na podstawie danych przestrzennych udostępnianych z rejestrów publicznych:
- ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości);
- państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju;
- państwowego rejestru nazw geograficznych;
- ewidencji miejscowości, ulic i adresów;
- obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:10 000-1:100 000, w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu.
Rejestr terytorialny TERYT stanowi część składową zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach ZSIN. Zintegrowany System Informacji o Nieruchomościach można określić jako zespół rozwiązań prawno-organizacyjnych, który gromadzi dane dotyczące nieruchomości dostępne w różnych rejestrach publicznych. Jest to pewnego rodzaju centralny rejestr, który gromadzi informacje dotyczące nieruchomości, znajdujące się w innych rejestrach publicznych. ZSIN integruje te dane w jeden system i pozwala w szczególności na gromadzenie ogólnych danych państwowych, dotyczących nie tylko samych nieruchomości, ale również właścicieli nieruchomości, prowadzenie statystyk, dokonywanie weryfikacji tych danych oraz ich analizy.
Oznaczenia kodowe przyjęte w TERYT
Co istotne, urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej są obowiązane do stosowania oznaczeń kodowych przyjętych w rejestrze terytorialnym. Oznacza to, że w stosowane w całym kraju oznaczenia kodowe mają swoje źródło właśnie w systemie TERYT.
Jawność rejestru terytorialnego
Stosowanie do art. 48 ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej - rejestr terytorialny jest jawny.
Urzędy statystyczne udostępniają nieodpłatnie następujące dane wskazanym organom - w uzgodnionym zakresie, niezbędnym do wykonywania statutowych zadań tych organów lub instytucji:
- organom prowadzącym inne urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej, okresowo wykazy podmiotów wpisanych do rejestru podmiotów wraz z nadanym im numerem identyfikacyjnym i zakodowanym opisem informacji objętych rejestrem;
- organom administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, innym instytucjom rządowym, Najwyższej Izbie Kontroli, Narodowemu Bankowi Polskiemu, Prezesowi Urzędu Ochrony Danych Osobowych, równorzędnym organom, jednostkom i instytucjom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, państw, które zawarły ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowę regulującą swobodę świadczenia usług, oraz Komisji Europejskiej na ich pisemny wniosek, wyciągi z rejestru podmiotów,
- Państwowej Inspekcji Pracy oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej z urzędu, kwartalnie, zgromadzone w rejestrze podmiotów informacje o podmiotach deklarujących zatrudnienie pracowników wraz z nadanym im numerem identyfikacyjnym i zakodowanym opisem informacji objętych rejestrem.
Udostępnianie danych z TERYT
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego i urzędy statystyczne udostępniają dane z rejestru terytorialnego w formie odrysów z map przebiegu granic podziału na rejony statystyczne i obwody spisowe albo wyciągów ze zbiorów informatycznych:
- systemu identyfikatorów i nazw jednostek podziału terytorialnego,
- systemu identyfikatorów i nazw miejscowości,
- systemu rejonów statystycznych i obwodów spisowych,
- systemu identyfikacji adresowej ulic, nieruchomości, budynków i mieszkań,
- centralnego katalogu ulic.
Identyfikatory i nazwy jednostek podziału terytorialnego kraju
W załączniku nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego rozpisano konkretne oznaczenia - identyfikatory i nazwy jednostek podziału terytorialnego kraju. Przykładowo województwo dolnośląskie otrzymało oznaczenie 02.
Organy prowadzące urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej stosują identyfikatory rejestru terytorialnego, jako obowiązujący standard identyfikacji terytorialnej i są zobowiązane do wprowadzania zmian po każdorazowej aktualizacji w rejestrze terytorialnym.
